تبلیغات شتری حکومتی در تلویزیون عربستان

پیش از این تعریف جریان ابتدا باید کمی حاشیه بروم.

Suggestive Question یا Misleading Question به پرسشی می گویند که جواب را در خودش دارد و به شنونده القا می کند که انتظار می رود که این جواب را بدهد. در این روش پرسنده هدفش شنیدن پاسخ نیست و می خواهد حرفی را در دهان شنونده بگذارد. این کار از جمله روش های Rhetoric است و آنها که حرفه ای هستند، آن را گسترده به کار می گیرند و خود به این گونه پرسش ها پاسخ نمی دهند. انسان های آزاداندیش و آنهایی که برای طرف مقابل خود ارزش قایل هستند، هر چند هم تسلط داشته باشند، هیچ گاه این روش را به کار نمی گیرند. در زندگی روزمره، به ویژه کسانی که درگیر کارها و مذاکرات بین المللی، سیاست، کارهای حقوقی و دادگاهی و غیره هستند، باید به این چیزها تسلط داشته باشند. حال یا از آن استفاده کنند یا نه.

من به طور نیمه جدی این گونه پرسش ها را در دو گروه می بینم: گروه اول روش حرفه ای و ظریف است. آن گونه که شنونده متوجه نمی شود که پاسخ مورد نظر در دهانش گذارده شده است. یک نمونه: » تو هم این صدا شنیدی، آره؟» یا «او حتما پلیس را خبر کرده است، نه؟»

گروه دوم روش شتری است. آن گونه آشکار است که بلاهت پرسنده را بیش از پاسخ مورد نظرش آشکار می کند. نمونه: » نظرت در مورد گلهای قشنگ من چیست؟» یا «تو که نمی خوای یک ساعت دیگه هم اینجا بمانی؟» یعنی وای به روزت اگر بخواهی پاسخی مخالف نظر من بدهی.

اگر به پیرامون خود توجه کنید، می بینید که هر روز از این گونه پرسش ها می شنوید. چیز ناآشنایی نیست. فرهنگ ایرانی پر است از این چیزها؛ به ویژه آنگاه که می خواهد به ریاکاری روی آورد. نمونه:» تو اگر جای من بودی چکار می کردی؟» یا «شما را به اون خدایی که دوست داری …» و با این پیش درآمد کلاه گشاد را پیش می آورد.

در یک نوشته دیگر در اینجا در مورد روش های تبلیغات نوشته بودم و گفته بودم که غربی ها در این کارها بسیار پیشرفته هستند و خاورمیانه ای ها به گرد آنها هم نمی رسند. در این مورد هم همین جور است، به ویژه در مورد تبلیغات حکومتی. در خاورمیانه که میزان بلاهت حکومت هایش از جاهای دیگر بیشتر است، بیشتر روش های شتری در کارهایشان می بینی. خوب حاشیه روی تمام و برویم سراغ اصل جریان:

از سفارت متبوعه در ریاض با من تماس گرفتند که: «برنامه دوم تلویزیون عربستان می خواهد از زندگی خارجیانی که در عربستان زندگی و کار می کنند، برنامه تهیه کند و آیا شما آمادگی دارید که از یک روز زندگی شما برنامه تهیه شود؟» فکر کردم که کار جالبی است. چرا که نه؟ پاسخ مثبت دادم و خواستم که جزییات را برایم بفرستند. پس از نیم ساعت سناریوی تلویزیونی با ایمیل رسید. دو ساعت فیلم برداری از یک روز زندگی و مصاحبه. سناریو را که خواندم، تازه جریان آشکار شد. این طرح از سوی یک کانال تلویزیونی که حالا خواسته است از زندکی خارجی هایی که 20% این کشور را تشکیل می دهند، برنامه تهیه کند،نبود بلکه از سوی «وزارت فرهنگ و اطلاعات» بود با هدف آشکار تبلیغات حکومتی و استفاده ابزاری از خارجی هایی که اتفاقا کلی هم با حکومت مشکل دارند. نامه سربرگ وزارت خانه را دارد و هدفش استفاده ابزاری از برنامه تلویزیونی، سفارت یک کشور دیگر و خارجیان برای هدف تبلیغاتی حکومتی است. به بخش فرهنگی سفارت پاسخ دادم که به این حضرات حکومتی بگویید: «خودتی!»

همه نامه را ترجمه کردم. خط کشی و تاکید از اصل نامه است. آنجا هم که یادشان رفته خط بکشند و تاکید کنند هم تقصیر خودشان است.

* * *

پادشاهی عربستان سعودی

وزارت فرهنگ و اطلاعات

تاریخ: …

شماره پرونده: …

برنامه دوم تلویزیونی

پادشاهی عربستان سعودی از دید خارجیان مقیم

پرسش های زیر را مایلیم با شما در میان بگذاریم:

مصاحبه بدون طرح موردهای سیاسی و مذهبی

1 لطفا خود را به بینندگان عزیز ما معرفی کنید.

2 می توانید بگویید که کی وارد کشور زیبای ما شدید؟

3 در مورد تحصیلات خود برای ما بگویید.

4 روابط خود را با مردم عربستان سعودی چگونه توصیف می کنید؟

5 وقت آزاد خود را چگونه می کذرانید؟

6 از سفر در عربستان سعودی لذت برده اید؟

7 چه چیزی را بیش از همه در کشور زیبای ما دوست دارید؟

8 با عزیزان خود در کشور خود چگونه در تماس هستید؟

9 نهترین غذای سعودی که خورده اید چه بوده و چه دوست دارید بخورید؟

10 پیام شما به آنهایی که تازه به کشور وارد شده اند چیست؟

سناریوی کامل برنامه دوم تلویزیون، پروژه: پادشاهی عربستان سعودی از دید خارجیان مقیم

استقبال میهمان از تیم تلویزیونی در مکان فیلم برداری: معرفی اعضای تیم و چند دقیقه گفتگوی معمولی. فیلم بردار، دستیار کارگردان و افراد فنی دستگاهها را در محل آماده می سازند.

یک نشست و گفتگوی کوتاه میان میهمان، کارگردان و مجری: مجری در مورد پرسش ها توضیح نهایی می دهد و میهمان می تواند پاسخ هایش را هماهنگ کند.

دیدگاه کارگردان:

ضبط پس از علامت ویژه شروع می شود.

بخش نخستین: معرفی میهمان برای تماشاگران و خوش آمدگویی میهمان از سوی مجری. میهمان با تشکر از این که به او این امکان را داده اند، پاسخ می گوید. سپس یک وقفه کوتاه برای یک برنامه با جلوه ویژه: یک کبوتر سپید با Slow Motion پرواز کند یا چیزی شبیه این به عنوان نشانه صلح. سپس بازگشت به سوی میهمان و خانواده اش (یا هر کسی که همراه اوست) برای ادامه مصاحبه. پرسش ها به همان ترتیب پیش بینی شده پاسخ داده خواهند شد. این بخش در تولید نهایی (10) دقیقه خواهد شد.

بخش دوم: اینجا می تواند اتاق بچه ها باشد با خوش آمدگویی به آنها هنگامی که آنها سرگرم بازی یا تفریح مورد علاقه شان در خانه هستند. سپس گفتگوی مجری با مادر خانواده در آشپزخانه و هنگامی که مادر یا فرد دیگری مشغول پختن غذای مورد علاقه خانواده است. این بخش در تولید نهایی (5) دقیقه خواهد شد.

بخش سوم: سرگرمی ها و ورزش مورد علاقه در داخل یا خارج از خانه و ضبط یک صحنه از بازی یا گردش در یک باغ طبیعی زیبا در صورت امکان ( سبک semi drama باشد). این بخش در تولید نهایی (7) دقیقه خواهد شد.

بخش چهارم: فیلم برداری هنگامی که میهمان و خانواده اش در حال خرید از سوپرمارکت یا مرکز خرید هستند یا در کنار ماشینشان یا در یک گردش در کویر. این بخش در تولید نهایی (5) دقیقه خواهد شد.

بخش پنجم: فیلم برداری از عکس های کودکی تاکنون میهمان و نمایش گرافیکی آنها. این بخش در تولید نهایی (3) دقیقه خواهد شد.

توجه: برای تهیه سی دقیقه تولید نهایی دو ساعت فیلم برداری خواهد شد: گفتگوها موارد سیاسی و مذهبی نخواهند داشت.

سامی السعید، کارگردان و علا اسماعیل، مدیر هماهنگی

* * *

در فرصت دیگری در یک مصاحبه فرضی پاسخ این پرسش ها را می دهم و دیدگاه خود را طرح می کنم.